آخرین یافته های روانشناختی جالب درباره خواب

خواب یکی از لذت بخش‌ترین و مفید ترین کارهایی است که ما در طول عمر خود داریم. در زیر چند نمونه از آخرین یافته‌های روانشناختی جالب درباره خواب را مطرح می‌کنیم. تاکنون روایت‌ها و پژوهش‌های زیادی درباره خواب انجام شده است که گاهاً نتایج ضد و نقیضی نیز مشاهده گردیده است. همان‌گونه که گفتیم در اینجا سعی خواهیم نمود تازه ‌ترین دستاوردهای علمی در این حیطه را مطرح سازیم.

۱- چگونه خواب بعد از یادگیری یک مطلب، حافظه را قوی‌تر می‌سازد.

بر اساس یافته‌های یک پژوهش جدید، خواب بعد از یادگیری یک مطلب، سلول‌های مغز را تحریک می‌نماید تا با سایر سلول‌ها ارتباط برقرار نمایند. این ارتباطات، که از طریق خارهای دندریتی انجام می‌شود این اجازه را می‌دهند که اطلاعات در سراسر سیناپس‌ها جریان یابند. دکتر وین – بیاو جان (پژوهشگر) می‌گوید:

“از زمانهای دوری بر این باور بودیم که خواب نقش مهمی در یادگیری و حافظه دارد. پس اگر نخوابید، نمی‌توانید خوب یاد بگیرید.”

اما این مساله بر اساس چه مکانیسم‌های فیزیولوژیکی استوار است؟ در این لینک شما می توانید درباره این‌که چگونه خواب به شکل‌گیری ارتباطات خاص شعبه های درندیتی کمک می کند، مطالبی را مطالعه نمایید.

۲- چرا برخی افراد نیازمند فقط پنج ساعت خواب شبانه هستند؟

درحالی‌که بسیاری از مردم می‌توانند با خوابیدن به میزان کمتر از ۶ ساعت به راحتی از خواب بلند شوند، اما قسمت اعظمی از افراد اگر به این میزان در روز بخوابند صدمات فیزیکی و روانی جدی می‌بینند، مخصوصاً اگر این بی‌خوابی در طول یک دوره طولانی باشد. با این حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند، در افرادی که کمتر از ۵ ساعت در شبانه روز می‌خوابند و دچار هیچ مشکلی نمی‌شوند یک جهش ژنتیکی وجود دارد. این مساله با تحقیقی که بر روی ۱۰۰ جفت از دوقلوهای همسان انجام شد، مشخص گردید.

افرادی که دارای این جهش ژنتیکی بودند میزان ساعات خواب متنوعی داشتند که میانگین آنها برابر با ۵ ساعت بود که این میزان یک ساعت کمتر از میزان ساعت خواب همتای دوقلوی خود بود که فاقد جهش ژنتیکی خواب بودند. هنگامی‌که از دوقلوها یک آزمون شناختی بعد از بی‌خوابی به عمل آمد،آن‌هایی که ژن جهشی خواب را داشتند، ۴۰ درصد کمتر از بقیه مرتکب اشتباهات شدند.

۳- هنگامی که خواب هستید، می‌توانید زبان جدیدی را یاد بگیرید.

این موضوع که بتوانید در هنگام خواب زبان جدیدی را یادبگیرید،خیلی خوب به نظر می‌رسد. در یک پژوهش که اخیراً انجام گرفت، دانشمندان تاثیر گوش دادن به لغات زبان هلندی را در دانش‌آموزانی که می‌خواستند این زبان را یاد بگیرند بررسی کردند. ساعت ۱۰ شب، محققان یک سری کتاب‌های آموزش زبان هلندی و آلمانی به دانش آموزان ارایه دادند تا آن‌ها را یاد بگیریند. سپس به نیمی از گروه گفته شد که کار را متوقف کنند و بخوابند، در حالی‌که نصف دیگر مجبور بودند بیدار بمانند. هم  برای گروهی که درحال خواب بودند و هم آن‌هایی که بیدار بودند نوار صوتی از آنچه که آن‌ها چند ساعت قبل یادگرفته بودند پخش شد. ساعت دو صبح گروهی که خوابیده بودند را بیدار کردند تا آزمونی از آن‌ها گرفته شود. نتایج بسیار عجیب بود، افرادی که هنگام پخش نوار خوابیده بودند به نسبت گروهی که بیدار بودند نتایج بهتری کسب نمودند. آن‌ها چنین گمان نمودند که گوش دادن در حالت خواب می‌واند به یادگیری ما کمک می‌کند، به این دلیل که احتمالاً این صدا بخش یادگرفته شده قبلی در مغز را فعال می‌نماید.

۴- درمان عجیب و غریب برای کمبود خواب

اگر شما معتقدید که شب‌ها خوب می‌خوابید، همین فکر می‌‌تواند سبب بهبود عملکرد شناختی‌تان در طول روز شود. این یافته منتج از پژوهشی بر روی افرادی است که برایشان سخنرانی در باب اهمیت کیفیت خواب ارایه شد و به آن‌ها گفته شد که درباره کیفیت خواب دیشب‌شان، آزمونی را انجام دهند. بعد از انجام آزمون، برخی افراد اعتقاد داشتند خواب دیشب‌شان خوب بوده و برخی چنین اعتقادی نداشتند. چنین نظراتی فارغ از این بود که آن‌ها در واقع چگونه خوابیده‌اند، و تنها حاصل این بود که گروهی سعی داشتند کیفیت خواب دیشب‌شان را بهتر از افراد دیگر جلوه دهند. افرادی که معتقد بودند خوب خوابیده‌اند، نمرات خوبی در آزمون توجه و حافظه گرفتند و افرادی که چنین اعتقادی نداشتند، ضعیف‌تر عمل کردند. این‌که شما دیشب چگونه خوابیده‌اید مهم نیست، مهم آن است که الان درباره کیفیت خواب خود چه دیدگاهی دارید. این بررسی نشان داد که بالا بردن طرز فکر خود نسبت به کیفیت خواب، کافی است تا عملکردتان بهبود یابد.

۵- خواب ۸ ساعته توام با بیداری ناگهانی و وقفه، به اندازه روزانه ۴ ساعت خواب مضر است.

خوابیدنی که همراه با قطعی ناگهانی و اختلال باشد مثل این است که شما تنها چهار ساعت در طول روز می‌خوابید. در یک بررسی که اخیراً انجام گرفت، مشارکت کنندگان را چهار بار در طول هشت ساعت بیدار نمودند. آزمودنی‌ها هر بار که بیدار می‌شدند مجبور بودند یک تکلیف کامپیوتری را که ۱۰ الی ۱۵ ثانیه وقت می‌برد انجام دهند و دوباره بخوابند. هنگام صبح، از آن‌ها آزمون‌های هوشیاری، توجه و خلق اخذ شد. این نتایج با نتایجی که آن‌ها دو روز قبل کسب کرده بودند مقایسه شد. یعنی نتایجی که آن‌ها بعد از خواب هشت ساعته کامل کسب کردند و نتایجی که بعد از محدودیت چهار دفعه‌ای کسب کردند. نتیجه این بود که افراد تحت تاثیر مزاحمت‌های ایجاد شده در خوابشان، احساس افسردگی، خستگی و گیجی بیشتری می‌کردند.

۶- نوجوانان و جوانان نیاز به خواب بیشتری نسبت به سایر سنین دارند.

کم خوابی در نوجوانان منجر به خلق پایین به همراه افت تحصیلی و سلامتی عمومی در آنها می‌شود. همه دلایل کم خوابی در نوجوانان صرفاً به خاطر تماشای تلویریون و یا بازی کامپیوتری تا دیر وفت شب نیست، بلکه بخشی از مغز که وظیفه نظم دادن به چرخه خواب را دارد تا حدودی تحت تاثیر بلوغ با اختلال مواجه می‌شود. همچنین، مغز نوجوان ملاتونین کمی ترشح می‌کند که خواب را کاهش می‌دهد، و در نتیجه وقتی نوجوانان صبح بیدار می‌شوند احساس می‌کنند که کم خوابیده‌اند. هرچند تغییرات هورمونی مغز نوجوانان را دچار اختلال می‌کند، اما کم خوابی نیز سهم معناداری در پایین بودن خلق و کمبود انگیزش و توان دارد.

۷- خطر داروهای خواب آور

پژوهشی جدید نشان داد که قرص‌های خواب آور برای سلامتی بسیار مضر می‌باشند به طوری‌که احتمال مرگ را به شدت افزایش می دهند. در این پژوهش پرونده‌های پزشکی بیش از یکصدهزار نفر مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه آن بود که خوردن قرص‌هایی مانند  zolpidem/ambien خطر مرگ را دو برابر می‌کند. پروفسور اسکات ویچ، که این پژوهش را انجام داد معتقد است:

“نمی‌توان گفت که این قرص‌ها موثر نیستند. اما برای این که مراجعان‌مان اعتیاد به چنین قرص‌هایی پیدا نکنند نیاز است تا درمان‌های قطعی دیگری را علاوه بر دارو درمانی انجام دهیم. این درمان‌ها می‌توانند درمان‌هایی مانند مداخلات شناختی رفتاری باشند تا به افراد کمک کند به اضطراب و مشکلات خواب خود فائق آیند.”

۸- مزایای خواب شفاف در طول روز

خواب شفاف یا خواب آگاهانه خوابی است که بیننده هنگام دیدن آن، نسبت به اینکه مشغول دیدن یک خواب است آگاهی دارد. در خواب شفاف فرد می‌تواند در روند خواب دخالت کند و تجربه‌های تصور خود را دستکاری کند. تحقیقات جدید نشان می‌دهند، افرادی که دارای تجارب خواب شفاف می‌باشند، توانایی‌های حل مساله بسیار خوبی دارند. در حدود ۸۲% از افراد گزارش نموده‌اند که تاکنون چنین تجاربی را داشته‌اند، در حالی‌که این رقم درست نیست و تعداد افرادی که فقط یکبار در ماه چنین تجاربی را دارند در کل ۳۷% می‌باشند. دکتر پاتریک بورک که این پژوهش را انجا داد معتقد است:

“چنین باور شده که افرادی که خواب شفاف می‌بینند، ظاهراً در گذشته  یک حالت از رویای کنونی خود را در دنیای واقعیت دیده باشند و بتوانند تشخیص دهند که در حال خواب‌اند و آن را در خواب می‌بینند.”

ویژگی مشابه این تجربه در دنیای واقعی همان توانایی حل مساله است. در حل مساله، اغلب افرادی که قبلا تجاربی داشته‌اند در مقابل مساله کنونی از آن تجارب استفاده کرده و بهتر به حل مساله می‌پردازند.